Yumurtalık İltihabı, Adnexit, Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID)
Yumurtalık iltihabı nedir?
Yumurtalıklar kadın genital sisteminin önemli bir parçası olup tüm genital organlar gibi pelvis içinde bulunurlar, rahimin her iki yanında konumlanmıştır. Fallop tüpleri yumurtalıkdan atılan yumurtanın alınarak rahme iletilmesinde rol oynayan yapılardır.
Dolayısı ile yumurtalıkda bir iltihaptan söz edildiğinde çoğunlukla enfeksiyonyumurtalıkdan başka fallop tüplrini, rahimi ve hatta karın iç zarını yani peritonu da etkiler. Bu nedenle yumurtalıkları etkileyen iltihaplara çoğu zaman Pelvik inflamatuar hastalık, kısaca PID, denir. Ooforit yani yumurtalık iltihabı, adnexit, yani tüplerin ve beraberinde yumurtalıkların iltihabını anlatan terimler de kullanılabilir.
Yumurtalık iltihabı neden olur?
Yumurtalık iltihabının sebebi çoğunlukla cinsel yolla bulaşan bakterilerin sıklıkla gonore ve klamidyaların vajina ve rahim ağzı yolundan girip yumurtalık ve tüplere yerleşmesi ile ortaya çıkar.
Bu şekilde alt üreme sistemi yani vajina ve serviksde bulunan ancak burada hastalık yapmayan bakterilerin yukarıya doğru ilerlemesi ile hastalık yapması durumu söz konusudur, buna assendan enfeksiyon yani aşağıdan yukarı çıkan enfeksiyon denir. Birden fazla patojenin bir araya gelmesi yani polimikrobik enfeksiyonlar da oldukça sıktır.
Kan yolu lenf yolu ve direk komşuluk yoluyla da enfeksiyon olabilir.Bu tip enfeksiyonlara Desenden enfeksiyon denir. Kan yolu ile yayılan enfeksiyonların başında tübekloz gelir. Soğuk algınlığı,soğuğa maruz kalma, partner sayısının fazlalığı, kişisel hijyen düşüklüğü, spiral gibi yabancı cisimlerin uygulanması, cerrahi müdahaleler, sosyoekonomik seviye düşüklüğü de riski arttırır.
Vücudun direncini zayıflatan diğer etkenler :
fazla sigara, alkol kullanımı, kronik kabızlık, uykusuzluk ve uyku düzensizlikleri, olması gerekenden fazla çalışma,
düzensiz ve dengesiz beslenme, çiğ sebze ve meyve tüketilmemesi, kansızlık olarak sayılabilir.
Yumurtalık iltihabı belirtileri nelerdir?
Bazen hiç bir belirti vermez iken,bazı kadınlarda belli belirsiz belirtiler görülebilir.Örneğin karın alt bölgesinde hafif veya orta şiddetli ağrı, karnın sağ üst bölgesinde ağrı, karında hassasiyet, Jinekolojik muayene sırasında rahim ağzının hareketlerinde ağrı, Rahim hareketlerinde hassasiyet, Adnexial alanlarda hassasiyet ateş ya da titreme, bulantı, kusma, adet kanamasının anormal olması, normal olmayan vajinal akıntı, idrar yaparken ağrı, cinsel ilişki esnasında ağrı gibi benzeri şikayetler nadir olarak görülebilir. Fakat, bu tür belirtilerin olması her zaman pelvik inflamatuar hastalık olduğu anlamına gelmez.
Yumurtalık iltihabı nasıl teşhis edilir?
Öncelikle hastanın geçmişe dayalı sağlık öyküsü, cinsel hayatı, kullandığı doğum kontrol yöntemleri sorgulanır.
Muayene bulgularınde hassasiyet saptanamasının yanında ateş, kültürde bakteri üremesi, kanda lokosit artısı,
Pelvik inflamatuar hastalık belirtileri bulunuyor ise vajinal yoldan muayene yapılıp, rahim ağzından sıvı alınır ve
gonore veya klamidya şüphesi için patolojik incelemeye gönderilir. Bunların haricinde, bazı kan tahlilleri,
ultrasonografi ve gerekir ise laparoskopi kullanılır.
Yumurtalık iltihabı olan kadınlar nelere dikkat etmeli?
PID oldukça ciddi yan etkileri olabilen bir hastalıktır . Hayatlarında 1 kez PID geçiren kadınlarda infertilite % 12 civarındayken 3 kez geçirenlerde bu oran % 65 lere dek çıkabilmektedir. Yine bu bayanlarada dış gebelik riski
de 6-10 kat artmaktadır.
Cinsel yolla bulaşan iltihabi hastalıklarda kadınında, partnerinin de tek eşli olması önemlidir. Gereken
durumlarda kondom kullanmaları bu hastalıklardan korunmada fayda sağlar.
Birden fazla birey ile cinsel yaşam, eşin çok eşli olması gibi durumların ve daha önce pelvik
inflamatuar hastalık geçirilmiş olması riski arttırır. Ayrıca, Bazı araştırmalara göre, sık vajinal duş etkenin yukarı
iletilmesini kolaylaştırabilmektedir.
Yumurtalık iltihabı tedavisi nasıl yapılır?
Öncelikle antibiyotik tedavisi verilir. Fakat antibiyotikler tüplerde oluşan hasarı engelleyemez ve hastalık tedavi
edilmediği sürece tüplerde daha fazla hasarın oluşması ve bu nedenle kısırlık riski oluşabilir. Hastalığın
şiddetine göre birden fazla antibiyotik kullanılması gerekebilir. Antibiotik tedavisi ağız yolundan ya da iğne
ile uygulanabilir. Tedavi sürecinde doktorun takibi hastalığın iyileşip, iyileşmediğini anlaması için önemlidir.
Antibiyotik tedavisi genelde 14 gün sürebilirken, bazı durumlarda hastanın hastaneye yatması gerekebilir.
Örneğin, hamilelik durumu olan, damar yolu ile ilaç verilmesi gereken, hastalığın şiddeti çok ağır olan, şiddetli bulantı ve kusması olan, yüksek ateşi ve tüplerinde veya yumurtalığında apsesi olan hastaların hastaneye
yatırılarak tedavi yapılması gerekebilir. Ağrı kesiciler ağrı şikayeti fazla olanlarda kullanılır.
Abse, yapışma büyük kistler oluştuğunda ameliyatla tedavi, sıklıkla laparoskopi ile tedavi
yöntemi kullanılır.
