Bu bölümde babanın sperm kalitesi, alkol ve sigara kullanımı, mesleği, kan grubunun etkileri ile ilgili sık sorulan sorular cevaplanmıştır
Bu konuların video anlatımlarına
http://www.uzmantv.com/anne-ve-baba-arasindaki-kan-uyumu-dogacak-bebegi-nasil-etkiler
http://www.uzmantv.com/babanin-sperm-kalitesi-hamileligi-nasil-etkiler
http://www.uzmantv.com/babanin-yasi-ile-bebegin-sagligi-arasinda-nasil-bir-iliski-var
http://www.uzmantv.com/hangi-genetik-hastaliklar-babadan-bebege-gecebilir
http://www.uzmantv.com/babanin-sigara-ve-alkol-aliskanligi-varsa-bebek-bundan-nasil-etkilenebilir
http://www.uzmantv.com/babanin-meslegi-bebegi-nasil-etkileyebilir
linklerinden ulaşabilirsiniz.
Anne ve babanın kan grubu doğacak bebeği nasıl etkiler?
İnsanların kan grupları A ve B adı verilen iki farklı maddeninvarlığı ya da yokluğuna ve Rh faktörü adı verilen bir kan grubu faktörünün varlığı ya da yokluğuna göre belirlenir. Bir insanın kan hücrelerinde yanlızca A ya da B antijenlerinden biri ( A grubu, B grubu) ya da ikisi beraber (AB grubu) bulunabilir, veya hiç biri bulunmayabilir( O grubu). Bu olasılıklardan herbiri için ek olarak Rh faktörünün varlığı ya da yokluğu söz konusu olabilir. Bu durumda insanlar A Rh(+) ; A Rh(-) ; B Rh(+); B Rh (-); AB Rh(+); AB Rh(-); 0 Rh(+) ve 0 Rh(-) olmak üzere sekiz ayrı kan grubundan birine sahip olmaktadır.
Kan uyuşmazlığı 2 şekilde olabilir, ancak çoğu zaman kastedilen ABO grup uyuşmazlığı değil, Rh uyuşmazlığı durumudur.
Anne adayınının kanının Rh(-), baba adayının kanının da Rh(+) olduğu durumlarda Rh uygunsuzluğundan bahsedilir. Bunun mutlaka bebekte bir soruna yol açması gerekmez. Özellikle ilk gebelikler sorunsuzdur. Eğer bebek Rh(+) bir kan grubuna sahip olursa bu durumda anne adayının savunma sistemi doğmamış bebeğin kan hücrelerini adeta bir yabancı madde gibi algılayarak onları parçalamak için harekete geçer. Eğer anne adayının savunma sistemi ilk kez bu hücrelerle karşı karşıyaysa (ilk gebelik gibi) bu durumda savunma sistemi "antikorlarını" geliştiremediği için bebekde olumsuz bir etki görülmez, ancak anne vücudu da bu Rh(+) hücreleri ile tanışmış olur. Gerekli önlemler alınmazsa sonraki gebeliklerden birinde anne adayının savunma sistemi doğmamış bebeğin kanında Rh(+) hücrelere rastlarsa bu kez savunma sistemini çok daha hızlı çalıştırır ve hızla antikor salgılayarak bebeğin Rh (+) olan hücrelerine zarar vermeye başlar.Anne karnındaki bebek de anemi ( kansızlık)hidrops ve sonrasında ölüme kadar gidebilecek ciddi sorunlara neden olur.Önlemek için gebelik boyunca ve sonrasında etkilenme olup olmadığı araştırılır. İndirekt coombs ( anne karnında iken yapılır) ve direkt coombs ( bebek doğduktan sonra yapılır) testleri ile bebek takib edilir ve etkilenme yoksa bir sonraki bebeği bu etkiden korumak için kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.
Babanın sperm kalitesi hamileliği nasıl etkiler?
Sperm kalitesi yani spermlerin sayısı, hareketliliği ve morfolojik yapısı kastedilir. 2-5 ml, opak renkli,yapışkan kıvamlı,miktar olarak mililtrede 20 milyon ve üzeri, : yani baş, gövde ve kuyruk yapısı . Baş bölümü yumurtanın kabuğunu delerek içine girmesini sağlayan eritici maddeler salgılar. Kuyruk kısmı yumurtaya kadar hareketini sağlar.döllenmeyi ve embriyonun kalitesini etkiler. Dolayısıyla gebe kalamama , düşük gibi bir takım sıkıntılar görülür.
Babanın yaşı ile bebeğin sağlığı arasında nasıl bir ilişki var?
Baba olmak için İdeal yaş aralığı veya en fazla yaş sınırlaması diye bir sınır bilimsel olarak yoktur. Dogru zaman kendilerini hazır hissettiklerindedir. Ancak bilinen sperm kalitesinin 40 lı yaşlarından itibaren nispeten giderek azaldığı yönündedir.Baba adayının yaşı arttıkça ve özellikle 40 yaşın üzerinde, spermlerin genetik yapısında yeni mutasyonlar ("genetik değişiklikler") ortaya çıkma riski de yaşa paralel olarak artar. Bu artış, bebekte "otozomal dominant" grupta yeralan genetik hastalıkların ortaya çıkma riskinde artışa neden olur. Bu grup genetik hastalıklara verilebilecek en iyi örnek akondroplazi adı verilen genetik hastalıktır. Bariz cücelikle seyreden ve ender görülen bu hastalığın bebekte ortaya çıkma riski baba adayının yaşı arttıkça artar. Appert sendromu gibi bazı sendromlar da özellikle babadan aktarılan genler yolu ortaya çıkan hastalıklrdandır.Prenatal genetik tanı için yaş sınırı genelde 55 dir.
Hangi genetik hastalıklar babadan bebeğe geçebilir?
Hepimizin her bir hücresinde 46 kromozom vardır. Kromozomlarımızı kalıtım yoluyla anne ve babamızdan alırız: 23 kromozomdan oluşan bir takım annemizden, 23 kromozomdan oluşan bir takım da babamızdan gelir. Böylece, 23 kromozomdan oluşan iki takımımız veya 23 çiftimiz olur. Bunların içinde yirmi iki çifte otozomlar (autosomes) adı verilir. Otozomal (autosomal) genlerdeki değişimler (mutasyonlar), erkeklerle kadınları eşit derecede etkiler. Geriye kalan bir çift kromozom cinsiyet kromozomlarıdır (sex chromosomes).
Otozomal dominant geçiş gösteren hastalıklar kadın ve erkekde aynı dercede geçiş gösterirler.
İki tür cinsiyet kromozomu vardır. Bunlardan birine X kromozomu ve diğerine Y kromozomu adı verilir. Bu kromozomlar, cinsiyeti dişi veya erkek olarak belirler. Kadınlarda normalde iki X kromozomu (XX) bulunur. Kadınlar bir X kromozomunu annelerinden, diğer X kromozomunu babalarından kalıtım yoluyla alırlar. Erkeklerde normalde bir X ve bir Y kromozomu vardır (XY). Erkekler X kromozomunu annelerinden ve Y kromozomunu babalarından alırlar.
X bağlantılı genetik hastalığa (X-linked genetic disorder), X kromozomunda bulunan bir gendeki değişim (mutasyon) neden olur.Hemofili, duchenne muskuler distrofisi
X e baglı olarak kalıtılan hastalıklarda hasta olan babanın erkek çocuğunda hastalık görülmez, ancak kızı taşıyıcı olur. Renk körlüğü, hemofili gibi hastalıklar X e bağlı kalıtılan hastalıklardır.
Baba adaylarında da, Seks kromozomlarından Y kromozomu üzerindeki genlerdeki silinmeler vücut yapısı ve fonksiyonları normal olmasına rağmen testiste sperm yapımının azalması veya hiç sperm yapılmaması gibi duruma yol açmaktadır. Aynı şekilde yine seks kromozomlarındaki sayı anomalileri örneğin en sık görülen 47 XXY Klinefelter sendromu gibi genetik hastalıkta da testis gelişimi yetersiz kalmış ve sperm yapımı azalmış olabilir. Ayrıca testislerden sperm taşıyan kanalların doğuştan olmaması halinde testiste normal sperm üretimi olmasına rağmen çıkış olanağı olmadığı için menide sperm görülmez. Bu da genetik olarak Konjenital Bilateral Vas Deferens Agenezisi (CBAVD) denilen bir hastalığa bağlıdır. Ayrıca hipogonadotropik hipogonadizme neden olan KAL (X e bağlı kalıtılan Kallman sendromu), DAX1 (X e bağlı kalıtılan Konjenital Adrenal Hipoplazisi), GNRHR (GnRH sekresyonunda bozukluk) ve PC1 (prohormon convertase 1 ) gen mutasyonları ile Androjen Reseptör gen mutasyonları spermatogenezis yetmezliği ile birlikte gözlenebilir. Ayrıca sekonder infertil olarak adlandırılan tekrarlayan gebelik kayıpları veya ölü doğum öyküsü olan çiftlerde bazı genetik bozukluk taşıyıcılığı gözlenebilir.Balık pulluluk , yapışık parmaklılık ve kulak kıllılığı Y eşey kromozomu ile taşınır.
Y kromozomu ile aktarılan karakterler; Sadece erkeklerde görülür. Hasta babanın bütün erkek çocukları hastadır. Genlerin baskınlığı veya çekinikliği önemli değildir. Çünkü etkilerini örtecek başka bir alel gen yoktur.
Babanın sigara ve alkol alışkanlığı varsa bebek bundan nasıl etkilenebilir?
Erkeklerde sigara kullanımı: düşük meni hacmi, dölleyebilme yeteneğinde azalmaya neden olmaktadır. Alkol ile ilgili olarak aşırı alkol tüketiminin testislerde küçülmeye neden olabileceği belirtilmiştir. Babanın sigara içiciliği ayrıca anneyi de eğer kullanmıyorsa pasif içici durumuna getireceği için anne de kullanıyormuş gibi bebeği etkileyebilmektedir.Sigara dumanında bulunan yaklaşık 4000 farklı kimyasal madde arasında 43 kanserojen madde, 300 üzerinde polisiklik aromatik hidrokarbon insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. Hem aktif (bireyin sigarayı kendisinin kullanması) hem de pasif (bireyin sigara içilen ortamlarda bulunması) sigara kullanımı kadında gebe kalma ve gebeliği devam ettirme aşamasında sorunlara yolaçabilmektedir.Sigara kullanımı gebe kalma süresini uzatması dışında, ART (Asiste Reproduktif Teknolojiler, yani tüp bebek ve diğer yöntemler) başarısını da olumsuz etkileyebilmektedir.
Sigara kullanımının erkeğin dölleyebilme yeteneğini olumsuz etkilediğine dair kesin bilimsel bir veri bulunmamasına karşın, son çalışmalar özellikle sınırda meni parametreleri olan erkeklerin sigarayı bırakmaktan fayda göreceğine işaret etmektedir.
Babanın mesleği gebeliği nasıl etkileyebilir?
Kuru temizleme, matbaacılık, tıbbi sterilizasyon, anestezik madde, çelik imalatı, maden ocaklarında çalışanların maruz kaldıkları ağır metaller, boyacılık ve kuaförlerin kullandığı çözücü maddeler düşük riskinde artış, sperm kalitesinde azalma, lipidoda azalma gibi bazı sebeplerle gebe kalmayı engelleyebilmekde, veya düşük riskini arttırmakta.Lap top kullanımı, taksi şöförleri ve fırıncılar da ısı artışı nedeniyle sperm kalitesi bozuklukları yaşayabilmektedirler.