Spiraller (RİA)

Makaleyi Paylaş

SPİRALLER (RİA: RAHİM İÇİ ARAÇ)

Bakır ve Gümüş içerikli Spiraller Spiral gebelikten korunmak amacıyla rahim içerisine yerleştirilen T şeklinde bir alettir.Adet kanamasının hemen sonrasında veya gebelik olmadığı kesinse herhangi bir günde uygulanabilir. Aktif vaginal enfeksiyonu, aşırı akıntısı olanlara takılmamalıdır.İdeal koruyuculuk süresi bakırlı olanlarda 10 yıl, hormonlu olanlarda 5 yıldır. Rahim içi aracı olanların yıllık doktor muayenesi olması gerekir.
Rahim içi araca bağlı olarak kadınlarda aşırı adet kanamaları, ara kanamalar, kasık ağrıları görülebilir.
Progesteron hormonu içeren rahim içi araçların standart olanlara göre en önenli avantajı kanama problemlerine yol açmamasıdır. Hatta kanama problemi olanların tedavisinde çok faydalı olurlar.
Daha önce sezaryen yada myom v.b ameliyat geçirenler spiral kullanabilir.
Sigara içenler hem bakırlı hem de progesteron hormonu içeren spiralleri kullanabilir.
Doğumsal rahim anomalisi olanlara spiral uygulanmamalıdır.
Kalp-damar hastalıkları yönünden riskli olanlar hem bakırlı hem de hormonlu spiralleri kullanabilir.
Hipertansiyon (tansiyon yüksekliği) olanlar bakırlı ve hormonlu spiralleri kullanabilir.
Damar tıkanıklığı geçirmiş olanlar bakırlı ve hormonlu spiralleri kullanabilir.
Kalp krizi ve beyin damar tıkanıklığı (inme) öyküsü olanlar bakırlı ve hormonlu spiralleri kullanabilir.
Kolesterol, lipid yüksekliği olanlar bakırlı ve hormonlu spiralleri kullanabilir.
Migreni olanlar bakırlı ve hormonlu spiralleri kullanabilir.
Dismenoresi olan (ağrılı adet görme) hastalara da spiral uygulanabilir. Bakırlı spiraller bazen dismenorenin artmasına sebep olabilir. Hormonlu spiraller ise genellikle dismenorenin azaltırlar.
Rahim ağzında iyi huylu hastalıklar (CIN gibi) bulunması spiral kullanmak için engel değildir.
Memede iyi huylu kist v.b hastalıklar bulunmsı bakırlı ve hormonlu spiraller için engel teşkil etmez.
Myomu olan hastalarda myom rahim iç yüzeyini bozmuyorsa (kavite distorsiyonu yoksa) spiral uygulanabilir.
Geçmişte pelvik inflamatuar hastalık (PID, pelvik enfeksiyon) geçirenlere de spiral uygulanabilir. (Son 3 ay içerisinde geçirilmemişse.)
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından riskli grupta bulunan kişilere (birden fazla partneri olanlar gibi) spiral önerilmez.
Diyabet (şeker hasstalığı) bakırlı veya progesteronb hormonlu spiraller için engel teşkil etmez.
Troid (guatr) veya safra kesesi hastalıkları olanlar bakırlı veya hormonlu spiraller kullanabilir.
Viral hepatiti olanlar ve taşıyıcılar spiral kullanabilir. Fakat aktif viral hepatit durumunda progesteron hormonu içeren spiral kullanılmamalıdır.
Siroz ve karaciğer tümörü olanlar bakırlı spiral kullanabilir. Hormonlu ria bu hastalarda önerilmez.
Anemi (kansızlık) olanlar spiral kullanabilir.
Bakırlı veya hormonlu spirallerin beraberinde alınan başka ilaçlarla etkileşimi olmaz.
Doğumdan hemen sonra spiral takılabilir. Doğumdan sonra ilk 48 saatte yada 4 hafta geçtikten sonra takılması önerilir. 48 saat ile 4 hafta arasında kalan sürede uterus  perforasyonu (rahimin delinmesi) riski yüksek olduğu için takılmaması önerilir.
Düşük yada küretajlardan hemen sonra spiral takılabilir.
Spiraller herhangi bir hormon  veya başka bir ilaç içermediği için kilo alınması veya verilmesi ile hiçbir ilgisi yoktur. Hormonlu (progesteronlu) spiraller de genellikle kilo alınmasına neden olmaz
Spiral de doğum kontrol hapları, 3 aylık iğneler ve cilt altı implantlar gibi yüksek koruma başarısına sahiptir. 1 yılda gebe kalma riski %1'den düşüktür.
Spiralle korunurken  nadiren de olsa gebelik oluşabilir. RİA kullanımında görülen gebeliklerin önemli bir kısmı araçın düşmesi ve düştüğünün fark edilmemesinden kaynaklanmaktadır. Spiralle birlikte rahim içinde bir gebelik oluşursa ve gebeliğin devamı düşünülüyorsa ciddi enfeksiyon ve septik şok riskleri nedeniyle spiral çıkarılmalıdır. Ancak bu çıkarılma işlemi sonrasında %30 oranında kendiliğinden düşük riski vardır. Gebeliğin devamı istenmiyorsa küretajla gebelik sonlandırılır. Bununla birlikte spiralle rahim içinde gebelik oluşan kişilerde hiç bir müdahale yapılmasa bile %50 oranında düşük riski vardır. Erken doğum riski ise yaklaşık dört kat artar.
Eğer gebelik ilerledi ise spiral çıkartılamaz hale gelir ve orada kalması durumunda bebek üzerine anomali (sakatlık) açısından bir risk teşkil etmeyecektir.
Spiral kullanımı etkili bir doğum kontrol yöntemi olduğu için gebelik ihtimalini son derece azaltır, bu yüzden spiral kullananlarda korunmayanlara göre dış gebelik riski de azalmıştır. Ancak spiral kullanırken hamile kalanlarda bu gebeliğin normal gebelik değil de dış gebelik olma olasılığı daha yüksektir.


HORMONLU SPİRAL (MİRENA)

Şu anda yaygın olarak kullanılan T şeklindeki bakırlı rahim içi araçların iki önemli yan etkisi adet kanamasının %50 oranında artması ve kasık ağrısıdır. Bu iki yan etkiden bir tanesi veya her ikisinin birlikte görülmesine bağlı olarak kadınların %20si aracı tekrar çıkarmak zorunda kalmaktadır. 
Hormonlu rahim içi araç bir 19-nortestosteron türevi olan levonorgestrel içermekte ve 20µg/gün levonorgestrel salgılamaktadır. Bu araçta T-şeklinde olup, etkisi 5 yıl boyunca devam etmektedir. Hormonlu rahim içi araç rahim iç tabakasını incelterek gebelik oluşumun önlemektedir. Ayrıca rahim içerisinde iltihabi reaksiyon ve lokal bağışıklık sisteminde değişikliklere neden olmakta ve spermin dölleme yeteneğine ulaşmasını önlemektedir. Araç takıldıktan sonra ilk 3 ay içerisinde kadınların %70-85inde yumurtlama görülmezken, bu oran daha sonra %25-50ye kadar düşmektedir. Yani esas etkinlik yumurtlamanın önlenmesi ile değil, rahim iç tabakasındaki değişikliklere bağlıdır. Bu kadınlarda kan östrojen düzeylerinde önemli bir değişiklik gözlenmemektedir. 
Hormonlu rahim içi araçların en önemli avantajı adet miktarının ciddi ölçüde azalmasıdır. Bu yöntemle korunan kadınların %20-30u yumurtlamaları devam etmekle birlikte hiç adet görmemektedir. Genel olarak adet kanaması %40-90 oranında azalmaktadır. Birinci yılın sonunda adet kanaması %90 oranında azalmaktadır. Ayrıca 1 yıl sonunda hastaların %50si hiç adet görmemektedir. Adet kanamasının azalmasına bağlı olarak hastalarda kansızlık gibi yan etkiler çok daha az görülmektedir. Endometriozis adı verilen, adet sırasında ağrı ve adet dışında da ciddi düzeyde kasık ağrısına neden olan hastalıkta hormonlu rahim içi araç ağrı düzeyini ciddi ölçüde azaltmakta ve hastalığın ilerlemesini önlemektedir. Endometriozisli hastalarda adet kanamasının genellikle normalden fazla olması bu hastalarda hormonlu araçları iyi bir seçenek haline getirmektedir. Şu anda adet kanaması fazla olan ve çocuk istemeyen kadınlarda ilk tedavi seçeneği hormonlu spiral olarak kabul edilmektedir. Meme kanseri nedeniyle Tamoxifen tedavisi alan hastalarda rahimin korunması ve menopozda hormon tedavisi alan hastalarda östrojene ek olarak hormonlu spiral kullanılabilir. Bakırlı spirallerin rahim ve rahim ağzı kanseri riskini azalttığına dair bazı veriler bulunmakla birlikte, hormonlu spiraller konusunda henüz yeterli veri bulunmamaktadır. 
Hormonlu spiral kullanımında gebelik oranı %0.2dir. Bu oran bakırlı spiralde (TCu-380A) %0.5-0.8dir. 
En önemli yan etkisi ise ara kanamalarının görülmesidir. Pelvik enfeksiyon ve dış gebelik gibi riskler açısından bakırlı araçlarla arasında bir fark bulunmamaktadır. Kadınların unde alet rahim kasılmaları ile dışarı atılmakta, i kanama ve/veya ağrı nedeniyle aleti çıkarmak zorunda kalmakta ve %1.5unda pelvik enfeksiyon görülebilmektedir. Ağrı özellikle ilk aylarda daha fazla olduğu için bu hastalarda ağrı kesiciler kullanılabilir. Pelvik enfeksiyon oranı bakırlı spirallerin takılmasından sonraki ilk 20 gün içerisinde daha yüksek olup, bu daha çok varolan enfeksiyonun takılma sırasında yukarıya taşındığını düşündürmektedir. Yirmi günden sonra enfeksiyon oranı oldukça düşüktür. Enfeksiyon oranının azaltılması için takılmadan önce antibiyotik kullanılabilir. Hormonlu spirallerin enfeksiyon oranının azalttığına dair veriler bulunmaktadır. Dış gebelik oranı %0.2 olup, spiral kullanmayan hastalardan daha düşüktür. Ancak gebelik durumunda öncellikle hastanın dış gebelik açısından araştırılması gerekir. Hormonlu spirallerin diğer bir yan etkisi ise yumurtalıklarda kist oluşumunu artırmasıdır. Ancak bu kistler genellikle basit kistler olup-, tedavi gerektirmeden kendiliğinden kaybolurlar. Bütün spirallerde olduğu gibi hafif bir akıntıya neden olabilir.
Hormonlu spiraldeki progesteron hormonu nadiren tüylenme ve sivilcelenmeye neden olabilir. Erkeklik hormonu benzeri etki gösteren bu hormonunun kan yağ dengesi üzerinde olumsuz bir etkisi olup olmadığı bilinmemektedir, ancak önemli bir değişikliğe yol açmayacağı düşünülmektedir.
Hiç doğurmayan hastalarda da spiral kullanılabilir, ancak rahimin küçük olması dolayısı ile rahim kasılmasına bağlı kramplar görülebilir, ayrıca uygulanmasında teknik sıkıntılar olabilir. Bu nedenle doğurmayan kadınlarda ilk seçenek olarak kullanılmamaktadır.

Gebelikden Korunma Yolları (Kontrasepsiyon)

Kategoriler