Gebelikte Tokoplazma ve Kedi Besleme

Makaleyi Paylaş

HAMİLELİKTE TOKSOPLAZMA

Toksoplazma nedir?

Toxoplazma etkeni Toxoplasma Gondii adlı bir tek hücreli protozoa olan bir enfeksiyon hastalığıdır. Toxoplasma Gondii hücre içinde yaşayan bir parazittir ve hemen bütün doku hücrelerinde yaşar, özellikle kaslarda ve merkezi sinir sisteminde ürer. Bulaşıcı bir hastalıktır. Toxoplazma enfeksiyonu hayvan ve insanlarda çok yaygın görülür.
Parazit 3 şekilde bulunur: Trafozoit, kist ve ookist."Trofozoit", erken evrede vücut sıvılarında ve dokularda görülen, hastalık yapan, hızla çoğalan şeklidir. "Kist", özellikle kas ve sinir dokularında bulunan, yaşayabilir trofozoit taşıyan şeklidir. Kronik evrede konakçıda belirtisiz olarak bulunur. Ookist formu ise kedi dışkısı ile bulaşan formudur. Kedi dışkısı ile enfekte besinleri yiyen hayvanların etinin iyi pişirilmeden yenmesi veya bununla kirlenen sebze meyvelerin yıkanmadan yenmesi ile insana bulaşır.
Akut evrede ilk alındığında genelde belirtileri hafif seyreder, lenf bezlerinin şişmesi, yüksek olmayan ateş, yorgunluk ve kas ağrısı en sık belirtileridir. Bu belirtiler genellikle 1-2 hafta içinde kaybolur.
(Enfeksiyonu alan annenin bebeğinde izlenen Konjenital )Doğumsal Toxoplasmosis ise etkenin hamilelik sırasında anneden bebeğe geçmesi ile olur ve birçok organı etkiler. Erken dönemde düşüklere ve anne karnında ölümlere yol açarken konjenital toxoplazmosis ile doğan bebeklerde Özellikle göz ve beyinde lezyonlar yapar.

Toksoplazma kimlerde tehlikelidir?

Gebeliklerinde Toxoplazma geçiren anne adaylarının bebekleri toxoplazmozis açısından risk taşıyan grupdur. Özellikle gebeliğin ilk aylarında geçirilen Toxoplazma enfeksiyonları fetüsde daha ciddi seyreder, ilerleyen aylarda annenin geçirdiği enfeksiyonlarda ise bebeğe geçiş ihtimali fazladır.
Ayrıca AİDS gibi immun sistemi baskılayan hastalıkları olanlar, Kemoterapi ilaçları kullananlar, Organ Transplantasyonu geçiren kişilerde daha ağır seyreder.
Gebelikte ana hedef hastalığı erken dönemde saptayabilmektir.
Hastalığın tanısı parazitin tesbiti veya parazite karşı oluşan antikorların saptanmasına dayanır. Hamilelikte, bebek için risk taşıyan enfeksiyonu belirlemek gerekir. Hamilelikten önce geçirilen enfeksiyondan ayırt etmek gerekir. Ana hedef hastalığı erken ve doğru olarak saptayabilmektir.
Riskli grupta amaç hastalıktan korunmanın sağlanmasıdır. Bunun için genel hijyen kurallarına dikkat edilmesi, çiğ veya az pişmiş et yenmemesi, çiğ ete el ile temas edilmemesi, kedi pisliği ile temasdan kaçınması önerilir.
Hamilelikteki hastalığın tedavisindeki amaç, parazitin bebeğe geçmesini, eğer geçmiş ise de doku hasarını önlemektir. Tesbit edilir edilmez tedaviye hemen başlanmalı ve başlanan tedaviye hamilelik süresince devam edilmelidir.

Toksoplazma nasıl bulaşır?

Hastalık çoğunlukla kedilerin dışkıları ile ayılan ookist formu ile bulaşır. Kedinin barsak epitel hücrelerinde üreyen ve değişime uğrayan parazit ookist halini alır, Ookistler dışkıyla kedi barsağından dışarı atılır . Dış ortamın ısı ve nem koşullarına bağlı olarak 1-5 gün içinde olgunlaşır. Uygun çevre koşullarında 1 yıldan daha uzun süre bulaştırıcı kalabilir. Memeli hayvanlar ve kuşların bu ookistleri yemesi ile bu hayvanların dokularında çoğalarak vucutlarına yayılır. Özellikle hastalığın bulaştığı
bu memeli hayvanların etleri çiğ ya da az pişmiş olarak yenildiğinde kisitler insanın
sindirim kanalına ulaşır ve burada bir süre kaldıktan sonra vücut dokularına
yayılarak buralarda üremeye başlar.
Çiğ ya da az pişmiş et ve bunların işlenmiş ürünlerinden ( çiğ köfte, jambon, sucuk, içi çiğ kalmış köfte veya et yemekleri) kedi dışkısı ile kirlenmiş ve iyi yıkanmamış yeşillikler ve salatalardan bulaşabilir.
Anneden bebeğe kan yolu ile bulaşabilir, buna Konjenital Toksoplazmozis denir.
Hamile kadınların yüzde 1'inde akut enfeksiyon görülür. Bunların yüzde 20-40 kadarı da fetüse geçer, fakat sadece küçük bir kısmında düşüklere, ölü doğumlara veya yaşayan bebekte hastalığa neden olur. Konjenital toksoplazmozis, doğumda yerleşmiş olarak bulunabilr veya ilk aylarda ilerleyebilir. Nadiren kan nakli ile ( trafozoit olan kanın verilmesi) ile de bulaşma olabilir.

Her kedide toksoplazma olur mu?

Gelir düzeyi yüksek olan bölgelerde beslenen ev kedileri paketlenmiş temiz mamalarla beslenen ve dışkıları dikkatli bir şekilde toplanan kedilerin aksine sosyoekonomik seviyenin düşük olduğu bölgelerdeki kedilerin dışkıları hastalığın yayılmasında en önemli kaynaktır.Ancak kedilerin bulunmadığı ortamlarda da enfeksiyonun ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.
Kediler yaşamları boyunca ookistleri sadece 1-2 hafta süreyle saçtıkları için kediden insana bulaşma olasılığı düşüktür. Kedi sahibi olmak hastalığın bulaşacağı anlamına gelmez. Kedilere dokunma yoluyla enfeksiyon kapma olasılığı çok azdır çünkü kedilerin tüylerinde genellikle ookist bulunmaz. Aynı şekilde hastalık tırmalama veya ısırma yoluyla da aktarılamaz. Ayrıca ev içinde yaşayan ve avlanmayan kediler çiğ etle beslenmedikleri takdirde T. gondii ile enfekte olamazlar. İnsanlarda görülen toxoplasmosis vakalarının büyük kısmı kedi dışkısı ile temastan çok; çiğ et, iyi yıkanmamış sebze ve meyvelerin tüketilmesi yoluyla meydana gelmektedir

Toksoplazma Nasıl Hastalık Yapar?

İnsana bulaşma daha çok enfekte kedi dışkısı ile kontamine yiyecek ve içeceklerin alınmasıyla, ara konakların kistli etlerinin az pişmiş ya da çiğ olarak yenmesiyle, çiğ yumurta veya çiğ süt içilmesi ile olduğu gibi kan transfüzyonu, organ transplantasyonu ya da transplasental yolla olabilmektedir .
Erişkinlerde Toxoplazma enfeksiyonu olguların % 80 inde belirtisiz seyreder ya da hafif bir genel bir halsizlik, nezle ve boyun lenf bezlerinde ağrısız büyümeye yol açar. İmmun sistemi baskılanmışlarda beyin iltihabı, akciğer iltihabı ve hayatı tehdit eden yaygın iltihaba neden olur.
Konjenital toxoplazmosis ise gebelikten önceki 6-8 hafta içinde veya gebelik esnasında
T. Gondii enfeksiyonu geçiren annelerin çocuklarında görülen formdur. Fetusdaki enfeksiyon gelişme riski ve şiddeti enfeksiyonun geliştiği gebelik ayına bağlıdır. Fetusa geçiş gebeliğin ilk 3 ayında ortalama % 25, ikinci 3 ayında % 30-54, son 3 ayda bu oran % 65 e çıkmaktadır. Hamilelik haftası arttıkça parazitin bebeğe geçme ihtimali artar.Gebeliğin erken dönemlerinde enfeksiyon düşüğe ve rahim içi ölüme neden olabilir. Devam eden ve tedavi edilmemiş hamilelerde ise bebekte beyin, göz, kalp, zeka anomamalileri oluşabilir. Mikrosefali(küçük kafa) veya hidrosefali(büyük kafa), havaleler, zeka geriliği, zatürre, karaciğer ve dalak büyüklüğü, deri döküntüleri, ateş ve beyinde kireçlenme olur. Retinokoroidit ise, 10-30 yaşlarında ortaya çıkan geç bir bulgudur. Gözün retina tabakasını öldüren iltihaptır. Çocuk, çok defa bununla doğar. Bunun olduğu çocuklarda, o gözde kayma yani şaşılık da ortaya çıkabilir, şaşılık nedeniyle muayeneye gelen küçük çocukların muayenesinde dikkatli göz dibi muayenesi de bu nedenle gereklidir.

Hamileler toksoplazmaya karşı nelere dikkat etmeli?

. Toxoplasma ile enfekte olma olasılığını azaltmak için genel hijyen ve gıda güvenlik önlemleri önemlidir.

· Çiğ veya az pişmiş et tüketmeyin. Etlerin en az 160 F derecede 20 dk. Süreyle pişirilmesi gerekmektedir. Pişirilmeden önce 0 ın altında birkaç gün dondurulmuş et büyük ölçüde enfeksiyon gelişmesini önler.
· Pastörize edilmemiş süt içmeyin.
· Yıkanmamış sebze ve meyve yemeyin.
· Çiğ etlere dokunduktan sonra ellerinizi ve mutfak tezgahını ılık sabunlu su ile yıkayın.
· Bahçe ve ev bitkileri ile uğraşırken eldiven kullanın. İşiniz bittiğinde ellerinizi yıkayın.
· Yemekten önce ellerinizi yıkayın.
· İçmeden önce kaynatma imkanınız yoksa doğadan derelerden, çeşmelerden su içmeyin.
· Kedinize çiğ ve az pişmiş et, pastörize edilmemiş süt vermeyin.
· Kedinizin dolaşmasına ve avlanmasına izin vermeyin.
· Kedinizin bahçeyi ve çocuk parkında kum havuzlarını tuvalet olarak kullanmasına izin vermeyin.
· Tuvalet kabından dışkıyı her gün düzenli olarak temizleyin ve tuvalet kabını sıcak su ve deterjanla yıkayın.
· Hamile bayanlar ve bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler kedinin tuvaletini ve kumunu temizlememamali, mecburlarsa mutlaka eldiven kullanarak yapmalıdırlar.
· Kemirgen ve olası diğer ara konakçılarla mücadele edin.